Als een giftig stroompje

Als een giftig stroompje, zo benoemde een cliënte van mij laatst de gevoelens van schuld en schaamte, die ze had overgehouden aan een traumatische gebeurtenis in haar leven. Langzaam maar zeker waren deze gevoelens in alles doorgedrongen en had het haar hele leven gekleurd.

Het ontstaan van schuld en schaamte na een schokkende gebeurtenis komt vaak voor en kan erg belastend zijn. Dit wordt veroorzaakt doordat we, ná de ervaring, terug gaan kijken en het gebeuren een plek proberen te geven.

Dit terugblikken doen we in onze normale toestand, wanneer (relatieve) rust en veiligheid is ontstaan. We realiseren ons alleen vaak niet dat we hierbij een heel ander hersennetwerk gebruiken dan tijdens de heftige gebeurtenis zelf. Daar stond onze drang om te overleven op scherp en werd dit ondersteund door instincten en reflexen waar we geen invloed op hebben.

Achteraf kijken we terug met onze ‘normale’ gewoontes, normen en waarden. Ook kunnen we achteraf terugkijken met de luxe van kennis over de afloop, die we op het moment zelf nog niet hebben. Hierdoor kunnen we ons schuldig of schaamtevol voelen ten opzichte van ons gedrag, of beoordelen dat we verkeerde keuzes hebben gemaakt.

Voorbeeld:

Een vrouw wordt wakker van het brandalarm en ruikt een rooklucht. In een reflex rent ze naar buiten en belt daar de brandweer. Buiten beseft ze dat ze alleen haar ondergoed aan heeft en, eenmaal veilig en tot rust komend, voelt ze zich hier toenemend ongemakkelijk onder. Wanneer de brandweer haar vertelt dat er niks ernstigs aan de hand is gaat ze zich nog meer schamen en voelt ze zich schuldig: “ Ik had helemaal niet halfnaakt de straat op hoeven rennen, als ik zelf eerst even gekeken had waren ze niet voor niks gekomen.”

Kennis over reflexmatige verdedigingsmechanismen kan ons helpen ons gedrag reëler te beoordelen en er begripvol naar te kijken. Het gratis e-book ‘Verdedigingsmechanismen bij gevaar’ geeft informatie om gedrag van mensen in gevaarlijke situaties te begrijpen en gevoelens van schuld en schaamte te verminderen. Hier kun je het boek bestellen.