Wat één woord al niet kan doen: over MAAR en EN
Ik houd van skeeleren: het zoevende geluid, het heerlijke glijden over de weg, de cadans in mijn bewegingen, het landschap dat aan me voorbij trekt… Maar: ik ben ook bang! Als de dood om te vallen. Onzeker over hoe ik eruit zie (belachelijk, met al mijn beschermingsmateriaal, terwijl ik helemaal niet hard ga). Bang voor onverwachte omstandigheden (ik kan niet remmen!). Al skeelerend schieten regelmatig beelden door mijn hoofd van dramatische ongelukken. Bij de minste verstoring in mijn evenwicht krijg ik een shot adrenaline in mijn lijf en verstrakken mijn spieren. Ik moet me er regelmatig aan herinneren dat ik mijn benen ontspan en niet krampachtig naar de weg kijk (ieks, steentjes!), maar voor me uit. Maar daarnaast is het regelmatig ook zo leuk en fijn…
Ons brein
Ons brein is zo geprogrammeerd dat het alert is op gevaar. Het is hierbij geen ster in het onderscheid maken tussen acuut gevaar (iets wat in het hier en nu gebeurt en waar je er maar beter op kunt anticiperen) en gedachten en gevoelens ten aanzien van iets wat gevaarlijk was of kan zijn. Dat skeeleren gevaarlijk kan zijn is een onomstotelijk feit. Dat ik daarnaast geen held ben die zich vrank en vrij beweegt en wel ziet wat er gebeurt ook. Mijn brein doet ondertussen allerlei pogingen om ‘het gevaar’ te ontwijken.
Wat er dan gebeurt
Kenmerkend voor het gepieker wat dit kan opleveren is het woordje “MAAR”. Enkele voorbeelden van mij:
- “Ooh, wat zou het heerlijk zijn om met dit weer een eindje te gaan skeeleren!”–> “MAAR dan zal het waarschijnlijk ook wel heel druk zijn op de dijk!”
- “Ik moet het gewoon weer een keer doen, dan is de drempel de volgende keer lager.”–> “MAAR wat als ik het niet meer kan en straks echt hard val?!”
- “De beweging zal me goed doen.”–> “MAAR wat als ik daarna door de spanning helemaal geen puf meer heb om aan het werk te gaan?!”
Omdat ons verstand probeert een zekerheid te zoeken die het niet krijgt kan dit gepingpong in je hoofd eindeloos doorgaan. Over het algemeen genomen kost dit veel tijd en energie en leidt het niet tot een actie die bevredigend voelt.
Waar iets te winnen is, is ook altijd iets te verliezen
Een belangrijk besef: de dingen waar je bang voor bent kunnen echt gebeuren! Er is geen garantie dat ik niet ten val kom, dat ik niet met dikke stress in een fietsfile verzeild raak en dat ik daarna te moe ben om nog nuttig werk te verzetten. Actie vraagt dus om acceptatie! Acceptatie dat er dingen zijn die we niet kunnen controleren. Acceptatie dat bij iets fijns ook iets hoort wat niet prettig voelt. Er is één simpel woordje wat ons hier heel goed bij kan ondersteunen. Het leidt meteen tot een andere dynamiek in ons denken.
MAAR vervangen door EN
Wat gebeurt er als ik in de bovenstaande voorbeelden “MAAR” vervang door “EN”? Eens kijken:
- “Ooh, wat zou het heerlijk zijn om met dit weer een eindje te gaan skeeleren!”–> “EN dan zal het waarschijnlijk ook wel heel druk zijn op de dijk, EN dat vind ik best spannend!”
- “Ik moet het gewoon weer een keer doen, dan is de drempel de volgende keer lager.”–> “EN ik ben bang dat ik het niet meer kan en straks echt hard val.”
- “De beweging zal me goed doen.”–> “EN er is een kans dat ik daarna helemaal geen puf meer heb om aan het werk te gaan.”
Mogelijkheden in plaats van belemmeringen
Zie je het effect van dit simpele trucje met taal? Daar waar met “MAAR” belemmeringen ontstaan volgt op “EN” een mogelijkheid. Iets waarbij je kunt kiezen of je het voordeel de moeite van de nadelen waard vindt. Want als ik bereid ben om de potentiële negatieve effecten van een rondje skeeleren te aanvaarden, als ik de angst en ongemak niet probeer weg te redeneren maar bereid ben ze mee op weg te nemen, dan is er veel meer mogelijk.
Waardegericht handelen
Deze simpele oefening van het woordje “MAAR” vervangen door “EN” werkt fantastisch om het jezelf makkelijker te maken te handelen naar wat belangrijk voor je is. Binnen acceptatie en commitment therapie noem je dit waardegericht handelen. Uit onderzoek is bekend dat de dingen doen die waardevol voor je zijn en hierin op kunnen gaan een gevoel van geluk en tevredenheid geven.
Welke waarden liggen ineens binnen jouw bereik als jij vaker MAAR zou vervangen door EN? Wat zou jij gaan doen (of laten!) als angst en onzekerheid geen belemmering meer zouden zijn?
Binnen een ACT-traject van Praktijk Cambio besteden we veel aandacht aan dit soort thema’s en oefeningen!
Benieuwd hoe het mij verging? Kijk naar de foto en je weet het antwoord….
